- Λεπτομέρειες
- Τελευταία ενημέρωση : 05 Μαρτίου 2019 05 Μαρτίου 2019
Με δύο πούλμαν σχεδόν γεμάτα ξεκινήσαμε, Τετάρτη, 2 Ιανουαρίου του νέου έτους, με καλό καιρό από τη Νίκαια, παίρνοντας την Εθνική οδό για Λαμία, κάνοντας σύντομες στάσεις. Η μεσημεριανή στάση μας έγινε στον Αλμυρό, στο δρυοδάσοs ΚΟΥΡΙ, όπου προσφέραμε στουs 100 περίπου εκδρομείς μας το κρύο γεύμα με συνοδεία κρασιού και τσίπουρου. Ο ήλιος, που στο μεταξύ είχε ανέβει ψηλά, το ημίγλυκο κρασάκι και το παστελάκι στο τέλος μας έφτιαξαν τη διάθεση και έτσι ευδιάθετοι φύγαμε για τα Τέμπη. Φτάνοντας στα Τέμπη πήραμε τον δρόμο για τα Αμπελάκια που βρίσκονται κτισμένα στις πλαγιές του Κισσάβου.
Ιστορικό χωριό τα Αμπελάκια, που κατάφερε προς τα τέλη του 17ου αιώνα να δημιουργήσει ένα απίστευτο για την εποχή εμπόριο και να ιδρύσει τον πρώτο αγροτικό συνεταιρισμό στον κόσμο. Οι Αμπελακιώτες, με το ριζάρι που έφεραν από τη Μικρά Ασία έβαφαν τα βαμβακονήματα με την κόκκινη βαφή και τα εμπορεύονταν στην Ευρώπη. Έτσι τα Aμπελάκια απέκτησαν μεγάλη φήμη χάρη στον συνεταιρισμό με την ονομασία "Συντροφία των Αμπελακίων", που άκμασε κατά το διάστημα 1780-1814. Ο συνεταιρισμός, στον οποίο συμμετείχαν περίπου 6.000 άνθρωποι, αποτέλεσε εστία οικονομικής ισχύος, κοινωνικής οργάνωσης και πολιτισμού σε μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο για τη Θεσσαλία λόγω της τουρκικής καταπίεσης.
Τότε ιδρύθηκαν φημισμένες σχολές, όπως το Ελληνομουσείο, όπου, μεταξύ άλλων, δίδαξαν οι δάσκαλοι του Γένους Ευγένιος Bούλγαρης, Γρηγόριος Kωνσταντάς, Κωνσταντίνος Κούμας και Άνθιμος Γαζής, και η Μανιάρειος Σχολή. Τα Αμπελάκια έπεσαν στην παρακμή, όταν εμφανίστηκαν στη διεθνή αγορά τα συνθετικά νήματα, και αναπτύχθηκε η βρετανική κλωστοϋφαντουργία.
Τα λαμπρά αρχοντικά, τα πλακόστρωτα καλντερίμια, οι εκκλησίες και τα ξωκλήσια, οι κρήνες και τα γεφύρια συνθέτουν ένα αρμονικό οικιστικό σύνολο, που έχει κηρυχθεί διατηρητέο. Πρώτη επίσκεψή μας το αρχοντικό του Γεωργίου Σβάρτς, προέδρου του Συνεταιρισμού των Αμπελακίων. Xτίστηκε προς τα τέλη του 18ου αι. και υπήρξε κατοικία του προέδρου και έδρα του Συνεταιρισμού. Χαρακτηριστικό δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του 18ου αι., με πλούσια διακόσμηση (ζωγραφική και ξυλόγλυπτη), αποτελείται από ισόγειο και δύο ορόφους.
Οι τουρίστες επισκέφτηκαν ακόμα και το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο , όπου εκτίθενται έπιπλα, εργαλεία και αντικείμενα λαϊκής χρήσης των παλαιότερων γενιών στα Αμπελάκια. Οι πεζοπόροι έκαναν μια πορεία με υπέροχη θέα προς την κοιλάδα Πηνειού και των ακτών της Πιερίας προς τον Προφ.Ηλία. Στη συνέχεια όλοι μαζί πήραμε τον δρόμο για τον Πλαταμώνα με το επιβλητικό και πολύ καλά διατηρημένο φράγκικο κάστρο, περάσαμε την Κατερίνη και μέσω Βεργίνας φτάσαμε στην Κοζάνη και καταλύσαμε στο ξενοδοχείο ΑΛΙΑΚΜΩΝ στο κέντρο της Κοζάνης, όπου τακτοποιηθήκαμε στα δωμάτιά μας και, αφού πήραμε το δείπνο μας , πήγαμε για ξεκούραση.
Το πρωί της Πέμπτης οι πεζοπόροι έκαναν μια ανάβαση στον Ψηλό Αϊ –Λια, ξεκινώντας από το κέντρο της πόλης και ανεβαίνοντας τα χιονισμένα σκαλάκια με το φρέσκο χιόνι που είχε πέσει το βράδυ, έφτασαν πρώτα στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα. Στη συνέχεια παίρνοντας τον περιφερειακό και μέσα από μονοπάτι ανέβηκαν στον Ψηλό Αϊ –Λια, με τη βοήθεια του κ. Κώστα από τον Ορειβατικό σύλλογο Κοζάνης. Ανεβαίνοντας από το μονοπάτι χιόνιζε και φτάνοντας στην κορυφή ψηλά ξεκουραστήκαμε για λίγο μέσα στην εκκλησία , επισκεφτήκαμε το καταφύγιο του ορειβατικού Κοζάνης και κατεβαίνοντας επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο.
Οι υπόλοιποι επισκέφτηκαν το Ιστορικό Κέντρο της πόλης, για να γνωρίσουν την πόλη της Κοζάνης, που είναι χτισμένη ανάμεσα στις οροσειρές του Βερμίου, του Μπούρινου και των Πιερίων, 15 χλμ βορειοδυτικά της λίμνης του Πολυφύτου και έχει πληθυσμό 41.066 κατοίκους.
Στην πόλη στεγάζονται τμήματα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας και του Σχολές ΤΕΙ.
Η περιοχή κατοικείται από την αρχαία εποχή και στον λόφο του «Αγίου Ελευθερίου» βρισκόταν η αρχαία Ελιμιώτιδα. Επί τουρκοκρατίας η Κοζάνη ήταν «Μαλικανές», τελούσε δηλαδή υπό την προστασία της σουλτανομήτορος . γι΄ αυτό και είχε πολλά θρησκευτικά και εμπορικά προνόμια. Ο Χαρίσιος Τράντας, ο πρώτος προύχοντας της πόλης, έκτισε μεγαλοπρεπή οικήματα και στόλισε την πόλη με πλατάνια και κρήνες.
Οι Κοζανίτες συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821 αλλά και στον Μακεδονικό Αγώνα. Η Κοζάνη απελευθερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό στις 11 Οκτωβρίου 1912, όταν ο ελληνικός στρατός εισήλθε στην πόλη ύστερα από τη μάχη του Σαραντάπορου. Το 1923 κατά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, πλήθος προσφύγων εγκαταστάθηκαν κυρίως στα νοτιοανατολικά της Κοζάνης.
Κατά τον 20ό αιώνα η πόλη αναπτύχθηκε ραγδαία, κυρίως λόγω της εκμετάλλευσης των αποθεμάτων λιγνίτη της περιοχής από τη ΔΕΗ. Η ζωή της πόλης είναι πολύ έντονη, γεγονός στο οποίο συμβάλλουν και οι χιλιάδες φοιτητές των ΤΕΙ και του πανεπιστημίου της πόλης. Την εβδομάδα της Απόκρεω η πόλη ζει στους ρυθμούς του καρναβαλιού. Το ξεφάντωμα γίνεται στους “φανούς”, σε όλες τις γειτονιές της πόλης.
Η ξενάγηση ξεκίνησε με την επίσκεψη στην Αρχαιολογική Συλλογή Κοζάνης, που στεγάζεται σε αρχοντικό της πόλης και στον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Νικολάου (17ος αι.) με τις σημαντικές τοιχογραφίες, το ξυλόγλυπτο τέμπλο και το καμπαναριό - σύμβολο της Κοζάνης. Ο πάγος που επικρατούσε δεν μας επέτρεψε να επισκεφτούμε την Κοβεντάρειο Δημοτική Βιβλιοθήκη της Κοζάνης, που είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στην Ελλάδα μετά από αυτή της Αθήνας και διαθέτει 153.000 τόμους και πολλές σπάνιες εκδόσεις, μεταξύ των οποίων και ένα από τα 17 σωζόμενα πρωτότυπα της Χάρτας του Ρήγα Φεραίου. Το μεσημέρι πήγαμε στο πάρκο του Αγίου Δημητρίου, όπου βρίσκονται το πνευματικό κέντρο και το Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο της πόλης, και στο μαγαζάκι του άλσους καθίσαμε για φαγητό ,ποτό ή καφεδάκι. Το απόγευμα μαζί με τους πεζοπόρους είδαμε το υπέροχο Λαογραφικό, Ιστορικό και Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κοζάνης, από τα καλύτερα που έχουμε επισκεφτεί έως σήμερα, που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και στεγάζεται σε κτήριο μακεδονικής αρχιτεκτονικής. Αφού περιπλανηθήκαμε για αρκετές ώρες στα υπέροχα εκθέματά του, επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο για δείπνο και ξεκούραση. 
Παρασκευή αναχωρήσαμε για Καστοριά. Επισκεφτήκαμε πρώτα τον αρχαιολογικό προϊστορικό οικισμό του Δισπηλιού. Το Δισπηλιό είναι ένας λιμναίος οικισμός στην Καστοριά που βρίσκεται δίπλα στη λίμνη της Καστοριάς 7 χλμ. πριν από την πόλη, στη θέση «Νησί». Με συστηματική ανασκαφή που ξεκίνησε το 1992 από τον καθηγητή κ. Κεραμόπουλο βρέθηκαν τμήματα από πήλινα αγγεία, λίθινα και οστέινα εργαλεία, ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα πήλινα ειδώλια, μικρογραφικές αναπαραστάσεις αντικειμένων επίσης σε πηλό, οστά ζώων και ψαριών, σπόροι απανθρακωμένων δημητριακών και άλλων καρπών, που έδωσαν πληροφορίες για την καθημερινή ζωή των νεολιθικών ψαράδων και γεωργοκτηνοτρόφων του Δισπηλιού αλλά και για την ιδεολογία τους και τις σχέσεις μεταξύ τους. Σ' ένα δεύτερο στάδιο πραγματοποιήθηκε η αναπαράσταση μερικών καλυβών του νεολιθικού Δισπηλιού. Ο τελικός στόχος είναι η δημιουργία ενός ενεργού οικομουσείου στην περιοχή με την αναπαράσταση και της προϊστορικής φύσης και των ανθρώπινων καλλιεργειών.
Ιδιαίτερα βρέθηκε μια ξύλινη πινακίδα που χρονολογήθηκε στο 5.260 π.Χ. και φέρει επάνω της «σήματα» που θα μπορούσαν να αποδοθούν σ' έναν κώδικα μίας πρωτογενούς γραπτής επικοινωνίας. Αφού ξεναγηθήκαμε επισκεπτόμενοι τις καλύβες που αναπαριστάνουν αυτές του λιμναίου οικισμού, φύγαμε για την Καστοριά. Η πόλη της Καστοριάς είναι χτισμένη πάνω σε μια χερσόνησο που εισχωρεί στη λίμνη Ορεστιάδα και βρίσκεται κάτω από τους εντυπωσιακούς ορεινούς όγκους του Γράμμου και του Βιτσίου. Πρόκειται για μια σύγχρονη πόλη, που έχει διατηρήσει αρκετά τον παραδοσιακό χαρακτήρα με εκατοντάδες αρχοντικά σπίτια. 
Πρώτα επισκεφτήκαμε το Ενυδρείο ,το μεγαλύτερο των Βαλκανίων με ψάρια του γλυκού νερού.
Οι τουρίστες έκαναν τον γύρο της λίμνης επισκεπτόμενοι τη Μονή της Παναγίας Μαυριώτισσας και τη Σπηλιά του Δράκου και στη συνέχεια επισκέφτηκαν την Πλατεία στο Ντολτσό με τα αρχοντικά σπίτια και το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα.
Οι πεζοπόροι έκαναν μια υπέροχη πεζοπορία 2,5 ωρών, κάνοντας μικρό γύρο της λίμνης, περνώντας πρώτα από το Σπήλαιο Δράκου, τη Μονή Μαυριώτισσας έπειτα και καταλήγοντας στη βορεινή πλευρά της πόλης της Καστοριάς.
Η λίμνη της Καστοριάς αυτή την εποχή φιλοξενεί πολλά είδη πουλιών, όπως αργυροπελεκάνους και βουβόκυκνους, αγριόπαπιες και λαγγόνες, ερωδιούς κ.ά., αλλά και ιχθυοπανίδα, αφού είναι η δεύτερη πιο παραγωγική σε αλιεύματα λίμνη της Ελλάδας. Φτάνοντας στην πόλη άρχισε να χιονίζει και, αφού καθίσαμε στα μαγαζάκια της παραλίας να τσιμπήσουμε κάτι πρόχειρο ή για καφεδάκι, στις 17.00 αναχωρήσαμε για την επιστροφή στο ξενοδοχείο. Σε όλο το οδικό δίκτυο χιόνιζε αλλά σιγά και προσεκτικά, με τα εκχιονιστικά μηχανήματα να προηγούνται, φτάσαμε στην κατάλευκη και παγωμένη Κοζάνη.
Το βράδυ είχαμε γλέντι σε ταβέρνα της πόλης, όπου η ορχήστρα και το κρασί έφεραν κέφι και χορό που κράτησαν μέχρι τις 11 το βράδυ , οπότε πήγαμε για ξεκούραση..
4η μέρα Σάββατο αναχωρήσαμε για την Αιανή και επισκεφτήκαμε το αρχαιολογικό μουσείο με τα πλούσια και ποικίλα ευρήματα, που βρέθηκαν στην αρχαία πόλη της Αιανής. Βρίσκεται σε ένα μεγάλο σύγχρονο κτίριο, που χτίστηκε το 1992-2002. Ήδη οι πληροφορίες που είχαμε για τους παγωμένους δρόμους στο Mικροβάλτο, όπου θα βλέπαμε το Γεωπάρκο με τα Μπουχάρια και τα Νοχτάρια στο Λιβαδερό, μας ανάγκασαν να αναβάλουμε την επίσκεψή μας λόγω χιονιού. Έτσι περπατήσαμε μέχρι τον ναό της Παναγίας ( του 11ου αιώνα) στο χωριό και, αφού κάναμε και μια μικρή πεζοπορία μέχρι τον απέναντι λόφο μέσα στο χιονισμένο τοπίο της Αιανής, επιστρέψαμε στα πούλμαν.
Η Αιανή είναι μια κωμόπολη που βρίσκεται κοντά στον Αλιάκμονα .Το όνομά της το οφείλει στην αρχαία πόλη Αιάνη, αρχαία πόλη της Μακεδονίας που υπήρξε σημαντικό κέντρο της περιοχής Ελίμειας. Το μεσημέρι επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο για γεύμα και ξεκούραση και στις 17.00 φύγαμε για τη Σιάτιστα, όπου παρακολουθήσαμε τα “Μπουμπουσάρια”.
Η Σιάτιστα γνώρισε κατά τον 18ο και 19ο αιώνα τεράστια οικονομική ακμή, με τους κατοίκους της να ασχολούνται κυρίως με την υφαντική, τη γουνοποιία, τη βαφική τέχνη και την αμπελοκαλλιέργεια.
Δείγματα της ευημερίας τα πολλά αρχοντικά της, με γνωστότερο αυτό της Πούλκως που ανήκει στο Υπουργείο Πολιτισμού. Διώροφα σπίτια με ψηλούς, πέτρινους κι απόρθητους τοίχους της αυλής και τις πολεμίστρες που ανοίγονται σε διάφορα σημεία για την προστασία τους από τις αλβανικές επιδρομές. Στο εσωτερικό τους πλούσια διακοσμημένοι χώροι με τοίχους που είναι επενδυμένοι με ξύλο, ζωγραφισμένοι με πολύχρωμα σχέδια και η οροφή είναι στολισμένη με ξυλόγλυπτες διακοσμήσεις και παράθυρα που συχνά τα τζάμια τους είναι ζωγραφισμένα (βιτρό).
Έξω από το σπίτι, στις πλακοστρωμένες αυλές υπήρχε ο φούρνος, το μαγειριό, αποθήκες, στάβλοι, αχερώνας, κοτέτσι κ.λ.π., όπως και πηγάδι, στέρνα και κιόσκι. Την εικόνα συμπλήρωναν πράσινοι κήποι με λουλούδια, γλάστρες και κληματαριές που περιέβαλλαν το σπίτι.
Επισκεφτήκαμε ένα λαογραφικό μουσείο- παραδοσιακή κατοικία Τσιότσιου – Ντέρου, δίπλα σε αυτό της Πούλκως που ήταν κλειστό και φύγαμε για την πλατεία, όπου είχαν αρχίσει τα Μπουμπουσάρια. Κάναμε μια βόλτα, για να γνωρίσουμε την πόλη που οι ευεργέτες κόσμησαν προσφέροντας όλη την περιουσία τους και έκτισαν σχολεία, εκκλησίες, διοικητήριο, τουριστικό ξενοδοχείο, κέντρο υγείας, πνευματικό κέντρο κ.λ.π. Φάγαμε σουβλάκια , κεραστήκαμε κρασί, χορέψαμε, διασκεδάσαμε και στις 22.00 ξεκινήσαμε για την επιστροφή μας στη Κοζάνη.
Τελευταία μέρα, Κυριακή, αφήσαμε το ξενοδοχείο μας στην Κοζάνη και κατευθυνθήκαμε προς τον Αλιάκμονα και στο φράγμα του Πολυφύτου. Η περιοχή της Δυτικής Μακεδονίας, γενικότερα, είναι γνωστή για τη συνεισφορά της στην ηλεκτρική ενέργεια της χώρας, και ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού δουλεύει στα ατμοηλεκτρικά εργοστάσια της Δ.Ε.Η., που παράγουν ηλεκτρισμό με πρώτη ύλη το λιγνίτη. Άλλα προϊόντα της περιοχής είναι τα μάρμαρα, ο κρόκος, φρούτα, κρασιά και διάφορα εξειδικευμένα βιοτεχνικά είδη. Η περιοχή της Κοζάνης είναι η μοναδική κροκοκαλλιεργούμενη περιοχή της χώρας μας σε μερικά χωριά της οποίας (Κρόκος, Καρυδίτσα, Αγία Παρασκευή, Άνω Κώμη, Κάτω Κώμη, Λευκοπηγή, Πετρανά κ.λπ.) γίνεται από πάρα πολλά χρόνια συστηματική καλλιέργεια του φυτού.
Φτάνοντας στο χωριό Νεράιδα, “Το μπαλκόνι της Βορείου Ελλάδος”, όπως ονομάζεται, θαυμάσαμε τη θέα προς τη Λίμνη Πολυφύτου του ποταμού Αλιάκμονα και την Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων.
Η Νεράιδα είναι ένα σύγχρονο χωριό με σχετικά μικρή ιστορία, καθώς δημιουργήθηκε από Πόντιους και Μικρασιάτες πρόσφυγες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, μετά τη γενοκτονία των Ποντίων και με την ανταλλαγή των πληθυσμών της Μικρασιατικής καταστροφής. Στα μέσα της δεκαετίας του ’80, οι κάτοικοι υποχρεώθηκαν να ξαναδημιουργήσουν το χωριό τους, 1 χιλιόμετρο βορειότερα από τη μέχρι τότε τοποθεσία του, αφού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα περίπου 200 σπίτια και τις περιουσίες τους, που απαλλοτριώθηκαν από τη ΔΕΗ για την κατασκευή του φράγματος στον Αλιάκμονα το 1972 και τη δημιουργία της τεχνητής λίμνης Πολυφύτου, που κάλυψε την κοιλάδα το 1973 και μαζί το παλιό χωριό Νεράιδα.
Η σημερινή Νεράιδα είναι ένα νέο χωριό, χτισμένο πάνω σε βραχώδη λόφο, με πανοραμική θέα προς τη Γέφυρα του Αλιάκμονα, την τεχνητή λίμνη Πολυφύτου και τα Πιέρια Όρη, αποτελώντας ένα από τα πιο αξιόλογα τουριστικά σημεία του Νομού Κοζάνης.
Αφήνοντας τη Νεράιδα συνεχίσαμε για Σέρβια περνώντας από την εντυπωσιακή Υψηλή Γέφυρα των Σερβίων, μήκους 1.372 μέτρων, που διασχίζει τη λίμνη σε ύψος 55 μέτρων. Στα παγωμένα Σέρβια κάναμε μια μικρή πεζοπορία μιας ώρας στη χιονισμένη Καστροπολιτεία και στη συνέχεια φύγαμε για Βελβεντό.
Στο Βελβεντό, μια ομάδα περπάτησε σχεδόν μέχρι τους καταρράκτες στο φαράγγι Σκεπασμένου, (πεζοπορία 60 λεπτών ), χωρίς να καταφέρουμε να φτάσουμε στους καταρράκτες λόγω χιονιού, και ύστερα αναχωρήσαμε για το Σαραντάπορο. Περάσαμε τα στενά του Σαραντάπορου ποταμού, όπου τον Οκτώβριο του 1912 κατά τη διάρκεια του Α' Βαλκανικού Πολέμου, η ελληνική στρατιά στη σπουδαία Μάχη του Σαραντάπορου, έτρεψε σε άτακτη φυγή τον τουρκικό στρατό. Σήμερα στον ίδιο χώρο λειτουργεί το Μουσείο της Μάχης του Σαρανταπόρου το οποίο και επισκεφτήκαμε. Στο κτίριο του Στρατιωτικού Μουσείου στεγάζεται συλλογή που διαθέτει κειμήλια, έγγραφα, αντικείμενα και όπλα από τη συγκεκριμένη μάχη. Η αίθουσα πλαισιώνεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό και στον ίδιο χώρο υπάρχει χάρτης οπτικοακουστικής παρουσίασης της Μάχης.
Αφήνοντας το μουσείο φύγαμε για Ελασσόνα,Τύρναβο και Λάρισα. Μικρές στάσεις στον δρόμο για φαγητό και ξεκούραση και φτάσαμε στο ΜΕΤΡΟ και στη ΝΙΚΑΙΑ κατά τις 9.00 το βράδυ, γεμάτοι από εικόνες με χιονισμένα τοπία, εμπειρίες πρωτόγνωρες και ζεστασιά από την καλή παρέα που είχαμε αυτές τις 5 μέρες στη δυτική Μακεδονία, ευχόμενοι να μπορέσουμε να επισκεφτούμε ξανά την περιοχή.
